ZAPPA

A film by Alex Winter, 2020

Een psychologisch portret

Tekst: Kelvin Hogarth

"Frank was a slave to his inner ear" . zegt Steve Vai ergens in de film en ik denk dat hij daarmee dicht bij de kern komt van Zappa's werkwijze, levensstijl en oeuvre.

Als kind was hij vooral geïnteresseerd in de uitvoering van scheikundige experimenten, het op uiterst gecontroleerde wijze vreemde en boeiende reacties uitlokken. Nadat hij kennismaakte met Varèse richtte hij zijn aandacht op compositie, maar bleef hij eigenlijk op dezelfde manier bezig. Hij probeerde vanaf dat moment als een soort alchemist de ongehoorde, hoogst originele muziek die hij van binnen hoorde tot leven te wekken.

Het is Winter wel gelukt om dit allesoverheersende, onderliggende principe bloot te leggen en te tonen welke offers dit eiste van Zappa en zijn musici. Interessant, omdat dit menselijke aspect meestal geheel verborgen blijft achter de genialiteit van het autonome oeuvre. Frank was dus geen freak (sorry, hippies of stoners ) maar juist een control freak. Ik zie deze film dus first & foremost als psychologisch portret en deel de mening dat er behoefte aan films is, waarin de muziek zelf aan bod komt en wordt geanalyseerd.

Grappig en treurig toch eigenlijk, dat ongebruikelijke en originele muziek door onervaren luisteraars altijd als 'chaotisch' en 'psychedelisch' wordt omschreven, terwijl het werk van Zappa nu juist door een hoge mate van discipline en ordening wordt gekenmerkt. De film stelt dit groteske beeld van de LSD-trippende maniak terecht bij.

[PJ_KH]

Kelvin Hogarth is gastredacteur voor ProgJazz. Hij is een groot kenner en liefhebber van jazz en jazzrock en zelf actief als semi-professioneel jazzpianist.