R E V I E W
JOHN ZORN
De lat ligt hoog voor het New Masada Quartet
John Zorn New Masada Quartet | Label: Tzadik (2021)
Tekst: Laurent Sprooten
De output van saxofonist/componist John Zorn (New York, 1953) is zonder meer duizelingwekkend. Sinds hij medio jaren negentig de geest kreeg en hij zijn Joods-zijn als leidraad voor zijn identiteit als musicus ging hanteren, heeft hij als een bezetene gewerkt aan een oeuvre dat een ingenieus geconstrueerde brug vormt tussen de hedendaagse Joodse cultuur in de westerse metropolen en een groot aantal muziekvormen die niet direct raakvlakken met elkaar vertonen. Zorn is een typische omnivoor die aan alles wat hij aanpakt een eigen wending geeft, of het nu gaat om muziek voor commercials, deathmetal, oude muziek, jazz, modern-klassiek of easy listening. Door zijn dominante, haast fanatieke inslag klinkt er uit zijn muziek altijd een enorme urgentie en overtuiging, waardoor deze weinigen onberoerd laat.
Systeemdenker
Hoewel Zorn artistieke vrijheid hoog in het vaandel heeft staan (hij moedigt musici vaak aan hun eigen interpretatie aan zijn muziek te geven), is hij een systeemdenker. Hij lijkt geobsedeerd door structuur, waardoor ook de meest ongrijpbare muzikale contexten, zoals groepsimprovisaties, onder zijn leiding toch een sterke innerlijke samenhang vertonen. Zorn bedacht hiervoor het zogenaamde ‘game composing’, waarbij hij improvisatoren door middel van aanwijzingen (op kaarten, of via tekens) muzikale opdrachten geeft of bouwstenen aanreikt. Wie hem wel eens met een van zijn groepen aan het werk heeft gezien, zal beamen dat Zorn de loop van de muziek tijdens een concert door zijn hypercommunicatieve opstelling als ‘conductor’ op een indringende manier beïnvloedt.
De samenhangende compositieseries die hij de afgelopen vijfentwintig jaar uit zijn mouw heeft geschud, noemt hij ‘books’. Drie van deze ‘books’ (Masada, Book of Angels en Book Beri’ah) met in totaal honderden composities, van impro-miniatuur tot cantate, vormen samen het Masada-complex. De composities werden en worden door verschillende bands, solisten en ensembles uitgevoerd en daarvan zijn de belangrijkste het Bar Kokhba Sextet en Masada in diverse hoedanigheden, zoals Masada String Trio en Electric Masada.
Workaholic
De oorspronkelijke band Masada, een kwartet bestaande uit Zorn, trompettist Dave Douglas, bassist Greg Cohen en drummer Joey Baron, werd na een uiterst succesvol bestaan rond 2006 opgeheven, waarna Zorn zich op andere bezettingen en projecten ging richten. Kennelijk begon nog niet zo lang geleden het ‘kwartetgevoel’ weer te kriebelen bij de inmiddels 68-jarige workaholic, want vorig jaar liet hij The New Masada Quartet (Tzadik, 2021) het licht zien, een nieuwe band met bassist Jorge Roeder, drummer Kenny Wollesen en stergitarist Julian Lage. Alle drie zijn zij al vaker te gast geweest in de John Zorn-stal, waarbij drummer Kenny Wollesen een lange geschiedenis bij Zorn heeft opgebouwd. Zo maakte hij in de jaren negentig al deel uit van Bar Kokhba en later van de Filmworks-projecten.
Omdat de eerste incarnatie van Masada de lat wat betreft intensiteit van het samenspel buitensporig hoog legde, ligt er op het New Masada Quartet geen gemakkelijk taakje te wachten. Daarbij spiegelde Zorn zich destijds met zijn eerste Masada-kwartet al aan het klassieke kwartet van Ornette Coleman met Don Cherry op trompet, bassist Charlie Haden en drummer Billy Higgins, stuk voor stuk persoonlijkheden die van wezenlijk belang zijn geweest voor de ontwikkeling van de jazz in de jaren zestig en zeventig. Kortom, als Zorn een nieuw kwartet aan het werk zet, wordt er veel verwacht.