We lopen in Vienne, de historische stad in de regio Auvergne-Rhône-Alpes. De plaats staat elk jaar twee weken lang in het teken van festival Jazz à Vienne en anno 2018 is dat niet anders. Het is de 38ste keer dat het festival plaatsvindt en dat laat men weten ook. Het beeldmerk van het festival is overal zichtbaar, op vlaggen, banners, posters, flyers, maar ook op winkelruiten, autobussen, muren van huizen en de straattegels. Overal heerst bijzondere gastvrijheid. In samenwerking met de SNCF worden speciale treintarieven aangeboden vanaf Lyon en de parkeergarages zijn in verband met het festival vriendelijk geprijsd. Her en der spelen bandjes op de terrassen, waar opvallend veel jeunes filles zich met opgetrokken knietjes nestelen in de zon; de dames van het twee sterrenhotel La Pyramide doen hun best met een bijna verstikkende service. Dat mag ook wel voor die prijs. Het ontbijt kost er €30,- We slapen in de kamer naast Gregory Porter. Belangrijkste speelplekken van het festival zijn de Tuin van Cybele (Jardin Archeologique), waar twee buitenpodia zijn ingericht en waar ook het Théâtre de Vienne is, en natuurlijk het illustere Théâtre Antique dat tegen de steile hellingen van de Mont Pipet is gebouwd. De avond tevoren zaten we daar, als betalende bezoeker. Nu genieten we van het adembenemende uitzicht vanaf de Belvédère de Pipet, over de stad Vienne en de rivier de Rhône –vandaag geen wilde vloed- die in beide richtingen kalm uit het gezichtsveld kabbelt. In de verte het Pilat massief en hoog in de lucht de koperen ploert. Het is warm en gezeten op een stenen bank bij de kerk, sluiten we even de ogen en verwijlen we in de geschiedenis van Vienne, die teruggaat tot de tijd van de Romeinen.

Romeinen

Julius Caesar onderwierp tijdens de Gallische Oorlog (58-51 v C) de Keltische Allobrogen die woonden aan de Rhodanus (Rhône) stroomopwaarts tot aan het Meer van Genève. De Romeinen stichtten het 'Imperium Vienna' en vandaar verdreven, werd het nabijgelegen Keltische fort Lugdunum (het huidige Lyon) ingenomen en later tot hoofdstad van de Romeinse provincie Gallia Lugdunensis gemaakt. Vienna en Lugdunum waren belangrijke plaatsen langs de Gallische noordzuidlijn en de Rhônevallei werd de lusthof van de Stadhouder van Gallia. Uit de Romeinse tijd resteren in Vienne, “lying at the gateway to the vineyards of the Côtes du Rhône” (bron), behalve het imposante openluchttheater en de Tuin van Cybele, ruïnes van aquaducten, Romeinse wegen, een enigmatische obelisk (‘pyramide’ geheten) en een tempel voor Augustus opgericht door keizer Claudius. Als zoon van Drusus de Oudere, Stadhouder van Gallia, was Claudius zelf uit de regio afkomstig. In 2017 werd een stadswijk met filosofenschool opgegraven. Vienne was de plaats waar vooraanstaande ballingen uit Judea terecht kwamen, zoals etnarch van Judea Herodes Archelaüs in 6 n C, waarschijnlijk gevolgd door landvoogd Pontius Pilatus in 37 n C, (die volgens een legende de pyramide als zijn graftombe liet bouwen), misschien nog gevolgd door tetrarch Herodes Antipas (de broer van Archelaüs) en diens vrouw Herodias, het koppel dat verantwoordelijk was voor de onthoofding van Johannes de Doper. Deze nieuwtestamentische personages hadden het verbruid bij Lucius Vitellius de gouverneur van Syrie (aldus de Joods-Romeinse geschiedschrijver Flavius Josephus) en zij werden volgens de christelijke traditie verbannen door keizer Gaius Caesar Augustus Germanicus (beter bekend als Caligula).

Christenen

In het zeer speculatieve boek van Danielle van Dijk ‘Maria Magdalena, vrouw naast Jezus: een zoektocht naar het verborgen christendom’ wordt op blz. 162 onversneden beweerd dat Jacobus (“een steenrijke zoon uit het geslacht van David”), Maria Magdalena en haar dierbaren meenam “naar het Herodiaanse landgoed bij Vienne, onder Lyon. Daarheen hadden zij in 44 n C een vrijgeleide gekregen van de jonge Herodes Agrippa II, de zoon van Herodes Agrippa I. Deze zoon was de Heilige familie goed gezind.” Let wel: er is geen enkele bron die grond geeft aan deze fantastische luchtkastelen, maar prikkelend is de gedachte natuurlijk wel dat de mooie Maria aan de oevers van de Rhône de Graal verborg, gadeslagen door de manke stotteraar en zijn Herodiaanse vrienden Agrippa en Aristobulus. Het is in elk geval zeker niet onmogelijk. Bovendien is het een feit, dat Vienne en Lugdunum samen een zeer vroeg bolwerk van christenheid vormden. Het belang van de Gallische kerken aan de Rhône blijkt wel uit de werken van Irenaeüs, een leerling van Polycarpus van Smyrna, die er rond 160 n C neerstreek en tweede bisschop werd in 177 (als opvolger van Pothinus, die in Lugdunum voor de leeuwen was geworpen). Irenaeüs, de eerste grote theoloog en kerkvader na Paulus, bestreed een zekere Marcus, bijgenaamd ‘de Magiër’, een syncretistische profeet met gnostisch-sethianistische trekken, eveneens vanuit Klein Azie overgevlogen naar de Rhônevallei. De regio zou daarna gedurende de middeleeuwen, ondanks de vele invallen van heidense germanen en saracenen, een vooraanstaand centrum van christendom blijven.

Moderne jazz in het antieke theater

We slaan onze ogen op en werpen een blik op het imposante Romeinse Théâtre Antique de Vienne, dat plaats biedt aan meer dan 7000 toeschouwers maar nu leeg is. Gregory Porter houdt er een doorloop met het orkest, 'Smile' van Charlie Chaplin en ander crooner-gedoe. Het theater staat bekend als “gorgeous and mystical” en “one of the most stunning music venues in Europe.” (Bron) Dit is zeker het geval, zeker waar het jazz betreft. Grote internationale sterren traden er op, zoals Stan Getz, Ella Fitzgerald, Sonny Rollins, Lionel Hampton, Michel Petrucciani en natuurlijk Miles Davis in het jaar van zijn overlijden (1991). En tijdens Jazz à Vienne 2018 staan er eveneens grote internationale namen op de rol: Youssou NDour, Melody Gardot, Gilberto Gil, Hermeto Pascoal, Marcus Miller, Rhoda Scott, Avishai Cohen, Ron Carter, Gregory Porter, Roy Hargrove en -tot grote verbazing van vriend en vijand- de legendarische zeuhlgroep Magma, die 2018 juist als een sabbatical year beschouwt en deze tijd benut om in de studio te duiken voor de opname van ‘Zëss’.

[PJ_©STAB_zie ook de recensies over Supersonic en Magma op deze website]