De Britse band King Crimson is een van de meest enigmatische fenomenen in de geschiedenis van de moderne muziek. Opgericht in 1968 door gitarist/componist Robert Fripp geldt King Crimson als de uitvinder van de prorgressieve rock. De groep was een voortzetting van het Britse experimentele en psychedelische vaudeville trio dat Fripp vormde met Michael en Peter Giles, dat een contractje had bij Decca, uitgebreid met Greg Lake (later bekend van Emerson Lake en Palmer), Ian McDonald (mellotron/sax/flute) en de illustere dichter/lichtkunstenraar Peter Sinfield. De eerste vrucht was In the Court of the Crimson King, dat zwaar leunde op de Mellotron.

Mellotron

Dit bijzondere instrument, begin jaren zestig ontwikkeld door de gebroeders Bradley uit Birmingham als verbeterde versie van de archaïsche Chamberlin, later ook veel gebruikt door Genesis, is in wezen de voorloper op de (digitale) sampler. Via het keyboard worden magneetbanden met opgenomen geluidsfragmenten aangestuurd. De mellotron (model M-400, 1970) werd een geliefd kleinood in de progressieve en symfonische rock in de jaren zeventig, als ook in "kosmische" elektronische muziek. Een bekend nadeel van het magische instrument was dat het uitermate bewerkelijk en blessuregevoelig was: voor iedere toonhoogte was een aparte band nodig en de banden hadden een beperkte speelduur van ongeveer 8 seconden. Om de mellotron te bespelen moest een speciale techniek worden ontwikkeld, zowel met de handen, als met de soldeerbout.

In the Court of the Crimson King bevatte gecomponeerde en geïmproviseerde stukken, met de Mellotron als hart van het instrumentarium. Na het tweede album ‘In the Wake of Poseidon’ verliet de zingende bassist Greg Lake alweer de groep, om met Keith Emerson ELP op te richten, dat naast KC als grote erflater van de Britse progrock de annalen in zou gaan. Met Sinfield tekende Robert Fripp voor een nieuwe line up, met gastmusici Mel Collins (sax/fluit), zanger Jon Anderson (Yes) en pianist Keith Tippett (Soft Machine). Het album ‘Lizard’ (1970) geldt als een mijlpaal in de progrock, met elementen van avantgarde en orchestrale muziek. Producer Steven Wilson tekende in 2009 voor een remastering in het kader van de 40th anniversary edition. Bandleider Fripp ontwikkelde zich echter meer en meer als een verlichte despoot en ontsloeg alle bandleden.

Nieuwe Line-Up

In 1972 toverde Fripp een volgende line up uit de hoge hoed met drummer Bill Bruford *ex Yes), bassist John Wetton (ex Family) en David Cross (viool en toetsen). Deze bezetting produceerde drie albums, Larks' Tongues in Aspic (1973) en Starless and Bible Black (1974). Het laatstgenoemde album bestaat voor meer dan de helft uit live-opnamen, waaronder iets meer dan een plaatkant muziek van het legendarische concert in het Concertgebouw te Amsterdam in 1973, dat in 1997 zo goed als compleet door Fripp’s eigen label Discipline Global Mobile op 2-cd werd uitgebracht onder de titel ‘The Night Watch.’ Het derde album van deze line up, Red (1974), waarop oude leden als Ian McDonald en Mel Collins weer meededen, betekende alweer het einde. Cross had de band inmiddels ook al verlaten. Zijn vioolspel werd tijdens de rest van de Amerikaanse tour vervangen door dat van Eddie Jobson (ex Zappa).

De leden van KC verlieten Fripp en gingen ieder hun weg, om uit te waaieren over het overlappende netwerk van progrock giganten. McDonald richtte Foreigner op; Collins dook in 1977 op in Camel; John Wetton vertrok naar Uriah Heep en Roxy Music, waar ook Eddie Jobson speelde; Bruford ging in die tijd solo, met onder meer Allan Holdsworth op gitaar (ex Soft Machine en Gong), bassist Jeff Berlin en toetsenist Dave Stewart (ex Uriel, Egg, Hatfield and the North). Met elkaar vormden Wetton, Bruford, Jobson en Holdsworth vervolgens de superband UK, De band speelde een combinatie van progressieve rock en jazzrock en scoorde (alweer na vertrek van Holdsworth en Bruford (de laatste vervangen door Terry Bozzio; ex Zappa) grote hits met Nothing To Lose en Rendezvous 6:02. Na het succes viel UK uiteen, ging Wetton verder met Asia en Jobson bracht zijn solo-lp Zinc uit, met onder meer Gary Green van Gentle Giant.

Fripp

Intussen hulde Robert Fripp zich zeven jaar lang in geheimzinnige stilte. Wel werkte hij in die tijd in de studio samen met Brian Eno, David Bowie (“Heroes”), Peter Hammill, en Peter Gabriel. Inmiddels was wel duidelijk dat Fripp, die altijd zittend en stoïcijns speelt, ofschoon hij sinds de jaren 70 regelmatig voorkomt in de top listing polls van toonaangevende magazines, niet zozeer een duivels virtuoze gitarist was, maar meer een snarenfilosoof, markant en innovatief musicus en componist, met eigenaardige opvattingen zijn tijd ver vooruit. Zijn composities worden gekenmerkt door afwijkende time signatures, (odd meter) en zijn innovaties omvatten Frippertronics, soundscapes en new standard tuning en ergonomic playing (uitgevonden in 1983/1985 : All-fifths tuning typically used for mandolins, cellos, violas, and violins.)

Hij maakte deel uit van de groep The League of Gentlemen, maar nadat deze uit elkaar viel, startte hij in 1981 de nieuwe band Discipline op, met oudgediende Bill Bruford (drums), Tony Levin (bass/stick, ex Peter Gabriel) en Adrian Belew (gitaar/vocals ex Zappa, David Bowie en Talking Heads). Na enkele gigs realiseerde Fripp zich dat de filosofie en structuur van de muziek verraadde dat deze groep uitsluitend onder de naam King Crimson kan opereren, waarvan akte. De mellotron was verdwenen en in het centrum van de het geluidspectrum vormden nu de minimal patterns van de gitaar en de stick de hoofdmoot. De charismatische Belew eiste gaandeweg dat proces meer en meer de aandacht op en werd het gezicht van de band, wat Fripp niet kon verkroppen, zodat in 1984 met Three of a Perfect Pair ook deze bezettiing van King Crimson kwam te overlijden.

DGM

In 1992 richtte Robert Fripp samen met producer David Singleton een onafhankelijk en baanbrekend platenlabel op, genaamd Discipline Global Mobile (DGM, or Discipline GM), "to help bring music into the world which would otherwise be unlikely to do so, or under conditions prejudicial to the music and / or musicians." ( bron ) DGM huldigt het gebod dat de artiest alle copyrights behoudt in een "industry founded on exploitation, oiled by deceit, riven with theft and fueled by greed," aldus Robert Fripp. ( bron ) Artiesten die sindsdien participeerden onder de vlag van DGM waren behalve Robert Fripp en King Criimson, gerelateerde artiesten als Adrian Belew, Bill Bruford (met Ralph Towner en Eddie Gomez), Peter Hammill, Brian Eno en David Sylvian. Tot 1994 bleef het stil rondom King Crimson, ofschoon er bij tijd en wijle nieuwe projecten werden opgestart. De live-band van David Sylvian leidde tot het oprichten van de ‘double-trio’ formatie van King Crimson. Dit was de jaren 80-bezetting, aangevuld met nieuwelingen Trey Gunn (warr guitar, stick) en Pat Mastelotto (bekend van Mister Mister) op drums. Bruford gaf er in 1997, gedurende het tijdperk van de zogenaamde ‘ProjeKcts’ (waarbij de band werd opgesplitst in diverse mini-bezettingen, die improviserend vrucht zou moeten gaan dragen voor nieuwe composities), de brui aan door de, in zijn ogen richtingloze visie van Fripp, evenals Tony Levin, hoewel deze terugkeerde in 2003 na het vertrek van Gunn. Intussen traden ongeveer sinds 2000 enkele oud-leden van King Crimson, onder wie Ian McDonald, Mel Collins, Ian Wallace, Michael en Peter Giles, op onder de naam 21st Century Schizoid Band.

Anno 2014

Tot grote vreugde van zijn bewonderaars besloot Robert Fripp in 2014 een nieuw album op te nemen onder de naam ‘A King Crimson ProjeKct’, met oudgedienden Mel Collins en Tony Levin, en maar liefst drie drummers Pat Mastelotto, Gavin Harrison en Bill Rieflin. Met zanger John Wetton hernieuwde Fripp contact, waarbij toekomstige samenwerking niet werd uitgesloten. Echter werd Wetton ernstig ziek en overleed hij in 2017. In de KC line up van 2014 werd zijn plaats ingenomen door Jakko Jakszyk, bekend van Dave Stewart, Pip Pyle, Tom Robinson, Level 42 en The 21st Century Schizoid Band. Sindsdien verbijstert deze groep de wereld met indrukwekkende optredens, waarbij zo’n beetje alle bekende stukken uit het verleden de revue passeren. Men zou kunnen veronderstellen dat King Crimson, die altijd bekend stond om haar innovatieve karakter en futuristische geluid (met name ‘ProjeKct X’, een schuilnaam van de 2000 kwartet-bezetting, dat in de studio en op het podium voor bijna buitenaardse taferelen zorgde) nu een stap terug heeft gezet om vooral de oudere fans te bedienen met grotendeels bekend plaatwerk in ruimere arrangementen (3 drummers).

ProgJazz was getuige van deze omvangrijke band in Utrecht en Antwerpen. Anno 2018 staan optredens van deze supergroep op de rol in het Concertgebouw Amsterdam (voor het eerste op deze locatie sinds 1973) op 13 en 14 juli. Ook hierbij is ProgJazz aanwezig.

[©PJ_STAB/RB]