We houden een stevige doos in onze handen, donkergroen van kleur, met op de voorzijde een gitaarnek die vastgehouden wordt door de hand van een van de meest toonaangevende gitaristen van de afgelopen 50 jaar: Jan Akkerman. Zijn mooie logo prijkt trots en we lezen: 26 CD BOX. Jawel, u leest het goed: maar liefst 26 cd's aan zowel studio- als live materiaal dat officieel op de markt verschenen is sinds zijn eerste album 'Talent For Sale' uit 1968. We spreken hier over de officiële releases van platen op naam van Jan Akkerman, dus geen albums van bands waar hij in heeft gespeeld, of bijdragen op andermans platen.

Jan Akkerman (1946) werd in Nederland, na zijn aandeel in de Amsterdamse bandjes 'Johnny and his Cellar Rockers' en 'The Hunters', al snel bekend als gitarist van de band 'Brainbox'. De debuut-LP 'Brainbox' bevatte een aantal succesvolle singles, zoals 'Down Man' en 'Summertime' maar ook nummers als 'Dark Rose', waar het daarop aanwezige gitaarwerk toentertijd al wenkbrauwen deed fronsen, in positieve zin uiteraard. Het bekende verhaal is dat Akkerman na het jammen met het Thijs van Leer Trio door het management van Brainbox uit de groep werd gezet en zich kort daarna bij het trio voegde dat onder de naam 'Focus' door zou gaan. De rest is, zoals we dat zo mooi zeggen, geschiedenis. Maar Jan Akkerman heeft behalve zijn prachtige aandeel in Focus nog veel meer muziek gemaakt die het waard is om je in te verdiepen. Hij heeft veel opgenomen met verschillende musici, en samenwerkingen gedaan met onder meer Tony Scott, Joachim Kühn, maar ook orkestleider/dirigent Claus Ogerman.

Wat Akkerman enorm siert is dat hij altijd zoveel als mogelijk zijn eigen pad gekozen heeft en zich doorgaans weinig heeft aangetrokken van modes, trends of kritiek. De muziek heeft altijd voorop gestaan. Dit is goed terug te horen als we zijn discografie doorspitten. Het is onmogelijk om alle 25 unieke titels uit deze box apart te behandelen, maar het nodigt uit om een aantal specifieke titels expliciet te benoemen.

Waar zijn tweede LP 'Profile' al sterk relateert aan de stijl waar hij in Focus om geroemd werd, met dampende jazzrock afgewisseld met mooie akoestische composities, laat zijn eerste LP 'Talent For Sale' een zeer aangename mengelmoes van verschillende stijlen horen waar Akkerman destijds duidelijk hoorbaar al meester in was. Naast een paar eigen composities vinden we er stukken op terug van onder meer Joe Zawinul, Ray Charles, Bobby Gentrey en Steve Winwood. De productie en geluidsmix van deze plaat was altijd al glashelder en het is prettig om de cd nu eindelijk in de oorspronkelijke hoes in bezit te hebben.

Na de positief beoordeelde LP's 'Tabernakel' en het meesterlijke 'Eli' (met Kaz Lux) mag uiteraard de beroemde titelloze plaat waarop Akkerman met zijn gitaar in bed ligt niet ontbreken. Door velen bestempeld als zijn sterkste plaat en een kleurenpalet aan unieke composities, allen subliem uitgevoerd door een all-star bezetting. Over bezettingen gesproken: een grote plus van deze box is dat alle credits per album nu correct en compleet zijn, wat bij veel oorspronkelijke uitgaven sterk te wensen overliet. Daarnaast gaat ieder album vergezeld van door Akkerman zelf geschreven achtergrondinformatie.

Meer dan welkom is de door Cees Schrama geproduceerde (en ingespeelde) plaat 'Prism' uit 1977, met de Amerikaanse klarinettist Tony Scott, die Akkerman per openbaar vervoer opzocht in het Friese Akkrum, vlak na een wintersportvakantie. “Hij had zelfs zijn ski-pak nog aan”, aldus Akkerman. We kunnen rustig stellen dat Akkerman zichzelf hier van een van zijn meest indrukwekkende kanten laat horen. Het gitaarwerk op de vier volledig geïmproviseerde stukken is subliem, transparant, avontuurlijk, mysterieus en universeel. Achter deze plaat gaat ook een verwarrende release-geschiedenis schuil: deze bestaat in twee verschillende titels en twee verschillende hoezen: 'Prism' is de originele uitgave (met het zwart/blauw/rode cover-design van Ruud Nooy) en de re-release uit 1979 kreeg de titel 'Meditation' (met Boeddha-beelden op de hoes, geschoten door Robby Pauwels). In de box vinden we gelukkig het orginele hoes-ontwerp in de vorm van een kartonnen replica.

Minder geniaal, maar desondanks gevarieerd en sfeervol, is het met Kaz Lux opgenomen 'Transparental' uit 1980, dat voor zover wij weten ook nooit eerder op cd verscheen. Deze is voor het gemak op dezelfde schijf te vinden als 'Eli' dat vier jaar daarvoor werd opgenomen, waardoor dit de enige plaat in de box is waar we niet de originele hoes bij hebben.

Een van de mooiste juweeltjes uit de discografie, de plaat 'Aranjuez', ontbreekt ook niet in deze box. Deze door Claus Ogerman rijk georkestreerde plaat, met baslegende Niels Henning Ørsted Pedersen, is van begin tot eind prachtig en ingetogen. Akkerman speelt met een prachtig geluid vol emotie en inspiratie de rijke composities van Joaquin Rodrigo, Ogerman, Gasper Sanz, Ravel en Heitor Villa-Lobos en zijn eigen 'Love Remembered' (dat eerder verscheen op 'Focus 3') maakt het rijtje compleet. Dat deze muziek door velen het etiket 'Easy Listening' toebedeeld krijgt, achten wij dan ook als volledig misplaatst. Eerdere cd-uitgaven vielen onder de voor de Nederlandse markt ontwikkelde serie 'Collage' van maatschappij CBS, met een hoes-ontwerp van Frank de Brouwer, maar we kunnen hier (net als bij 'Talent For Sale' en 'Prism') eveneens genieten van de oorspronkelijke LP-hoes.

Een van de meest aangename releases uit de jaren 80 is volgens ons (en Akkerman zelf, zo vernemen wij in het uitgebreide meegeleverde boekje) 'It Could Happen To You' dat naast Akkerman bestaat uit de Deense musici Kenneth Knudsen op keys en Ole Theill op drums. Bassist Pablo Nahar maakt de bezetting compleet. Deze LP blinkt uit mede dankzij een geslaagde geluidsmix en een gevarieerd kwartet aan composities. Met name 'Funkology' is een fantastisch stuk muziek dat ruim elf minuten lang blijft boeien.

Op 'Focus in Time' (1996) wordt geëxperimenteerd met klassieke composities van onder meer Bach en Mozart (een idee van producer Hans Marx) waar Akkerman zijn eigen interpretaties op loslaat. Op deze tevens mooi geproduceerde CD horen we de gitarist vele malen schitteren. Rick van der Linden komt nog voorbij met een bijdrage op kerkorgel in een mooie interpretatie van Mozarts 'Kyrië' (afkomstig uit het beroemde 'Requiem') Deze plaat had veel meer succes en erkenning verdiend.

Na de succesvolle tour die volgde na de release van 'Focus in Time' werden er tevens weer composities van Focus gespeeld, iets dat al jaren was afgezworen. Hier start min of meer de werkwijze van Jan Akkerman zoals we deze vandaag de dag nog ervaren: een band met meer consistentie in de bezetting, maar ook in de repertoirekeuze. Het enige moment waar nog echt geëxperimenteerd wordt is op de CD 'C.U.' uit 2003; een samenwerkingsverband met Ronald Molendijk en Jeroen Rietbergen, waardoor de muziek een meer elektronisch en dansbaar karakter krijgt. Het is een sterke, afwisselende plaat die liet horen dat Jan Akkerman nog steeds goed met zijn tijd mee ging. Het is jammer dat dit het laatste echte innovatieve werk bleek van de meestergitarist.

In de jaren daaropvolgend is Jan Akkerman een stabiele koers gaan varen, met weinig studio-uitgaven. Alleen in 2011 verscheen nog 'Minor Details', dat voor de makers begrijpelijkerwijs een leuk project was (ieder voor zich, thuis in de studio, hun partijen inspelen en via de PC doormailen naar huize Akkerman in Volendam, waar alles werd samengevoegd), maar naar onze mening teveel voortkabbelt in vrijblijvendheid. Sinds 2012 maakt zanger Bert Heerink (Vandenberg, Kayak) in veel gevallen deel uit van de Akkerman-band, die onder de naam 'My Brainbox' de oudste nummers van Brainbox weer live ten gehore brengt, tot groot genoegen van de bezoekers, want het concept slaat aan. Musici als Eric Vloeimans en Benjamin Herman treden zo nu en dan ook aan als gasten en ook dochter Laurie verschijnt geregeld op het podium naast haar trotse, inmiddels 71-jarige vader om haar zangkunsten te vertonen.

Deze box bevat tevens een 'toetje' in de vorm van twee bonus-cd's. De eerste daarvan is samengesteld door Jan zelf en bevat grotendeels stukken van Focus, ingeleid door een drietal singles uit de periode van 'Johnny and his Cellar Rockers' en 'The Hunters', alsmede de twee succesvolle Brainbox-singles 'Down Man' en 'Summertime'. Het bijna een kwartier durende 'Answers? Questions! Questions? Answers! (wat ons betreft Akkerman's 'finest hour' op gitaar) en de outtake 'Out of Vesuvius' (dat op de vierde LP van de klassieke bezetting had moeten verschijnen, maar die er nooit kwam) beschouwen wij als essentiële ingrediënten van deze verzamelaar.

Maar echt aantrekkelijk voor de fans wordt het als we CD 26 tevoorschijn halen: de 'Akkerarchives'. Archivaris/journalist Wouter Bessels, aan wie we deze box in eerste instantie grotendeels al te danken hebben, dook samen met de gitarist in de archieven en na een strenge selectie zijn dertien tracks opgepoetst, waaronder demo's, zeldzame b-kanten en live-opnamen. Een van de hoogtepunten is het prachtige 'Come Closer' (dat uiteindelijk in een andere versie verscheen op de eerder besproken plaat 'It Can Happen To You') waarop we een alternatieve drumtrack horen en waarbij de ritmebox en de gitaarsynthesizer een andere positie in de mix hebben gekregen. We vinden aan het einde van de cd nog een recente live-opname uit 2016, uit de 'My Brainbox' tour, in de vorm van 'She's Gone / Payin' For It Now.'

Zoals al aan het begin van deze recensie aangegeven, bestaat er nog veel meer studio-materiaal waar Jan Akkerman op de horen is, maar het is nagenoeg onmogelijk (om verschillende redenen) om dit allemaal in één box uit te geven. Het is al een vrij uniek dat we alles uit de officiële discografie in 1 doosje tot onze beschikking hebben, opnieuw gemasterd en vergezeld van volledige en nuttige informatie (enkele kleine typo's daargelaten). Zowel voor de mooie verpakking als de inhoud en de muziek niets dan hulde.

Er is vanuit zowel binnen- als buitenland veel belangstelling voor de box en deze vliegen momenteel als warme broodjes over de toonbank. De box is gelimiteerd in aantallen, dus geïnteresseerden wordt geadviseerd niet te lang meer te wachten met aanschaffen.

[PJ_©RB]

De box, uitgegeven door Red Bullet, bevat de volgende albums:

Talent For Sale / Profile / Tabernakel / Eli / Transparant / Jan Akkerman / Prism (with Tony Scott) / Aranjuez (with Claus Ogerman) / Jan Akkerman Live / Jan Akkerman 3 / Oil In The Family / Pleasure Point / It Can Happen To You / Can't Stand Noise / From The Basement / Heartware / The Noise Of Art / Puccini's Café / Blues Hearts / Focus in Time / 10.000 Clowns on a Rainy Day (live) / Jan Akkerman Acoustic: Passion / C.U. / Minor Details / My Focus / Akkerarchives